Nhiều bệnh nhân mắc Covid-19 đang tìm mua các thuốc để tự uống mà không quan tâm tới những khuyến cáo của các chuyên gia y tế về việc dùng thuốc không đúng.

Tốn tiền triệu mua thuốc, bác sĩ cảnh báo hậu quả

Cả gia đình bà H ở Gia Lâm, Hà Nội gồm 6 người đều mắc Covid-19. Mặc dù các thành viên đều ở mức độ nhẹ, chỉ có triệu chứng như cảm cúm, không ai bị sốt nhưng khi ra hiệu thuốc, bà H được người bán hướng dẫn mua loại thuốc kháng virus của Ấn Độ với giá 1,4 triệu đồng/liều cho cả nhà uống. Bà đã tin theo và mua thuốc cho cả 6 thành viên già trẻ trong gia đình. Tuy nhiên, sau khi khỏi bệnh, bà lại được “tư vấn” mua tiếp loại thuốc để phòng tái phát với giá 300.000đ/liều. Tính ra, bà H đã tốn hơn chục triệu đồng để tự mua các loại thuốc điều trị Covid-19. Không riêng bà H, anh T - một bệnh nhân Covid-19 cũng cho biết khi có kết quả dương tính với SARS-CoV-2, anh đã tự mua thuốc kháng virus trên mạng về uống để mong nhanh khỏi bệnh.

Theo các chuyên gia y tế, trong giai đoạn hiện nay, số bệnh nhân Covid-19 điều trị tại nhà rất lớn. Việc người bệnh quá lo lắng, tự mách nhau cách dùng thuốc hoặc “biến tấu” đơn thuốc do ngành y tế ban hành, không tuân thủ theo đúng chỉ định… có thể khiến việc điều trị trở nên phức tạp và dịch bệnh khó kiểm soát hơn.

Qua thực tế tại Bệnh viện điều trị Covid-19 (trực thuộc Đại học Y Hà Nội), bác sĩ Hoàng Bùi Hải- Phó Giám đốc bệnh viện chia sẻ- rất nhiều bệnh nhân đã gặp các tác dụng phụ khi tự mua và sử dụng thuốc. Nhiều bệnh nhân tự mua các loại thuốc trên mạng để điều trị. Và có 2 thái cực: thứ nhất là tự tin vào thuốc quá mà không đến bệnh viện sớm, chỉ khi quá nặng mới vào viện. Thái cực thứ 2 là uống qua sớm dẫn đến gặp các tác dụng phụ như: có người loạn thần khi sử dụng thuốc kháng virus, có người tăng đường huyết, tăng huyết áp khi uống thuốc corticoid.

“Chúng tôi cho rằng những thuốc như chống đông, corticoid phải dùng theo chỉ định của bác sĩ và phải dùng đúng người, đúng thời điểm. Bởi thuốc chống đông có tác dụng phụ gây chảy máu, xuất huyết dạ dày, corticoid gây tăng đường máu…rất nguy hiểm. Đặc biệt những trường hợp bệnh nhân có bệnh nền chưa biết có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng”, BS Hoàng Bùi Hải cảnh báo.

BS Hoàng Bùi Hải cũng cho biết, hiện nay do hầu hết người từ 12 tuổi trở lên đã được tiêm vaccine nên đa số các ca nhiễm SARS-CoV-2 đều không có triệu chứng hoặc biểu hiện rất nhẹ. Những trường hợp này thậm chí không cần uống thuốc, bệnh cũng sẽ khỏi sau vài ngày.

Thuốc kháng virus có phải là “thần dược” điều trị Covid-19?

Mặc dù hiện nay, thuốc kháng virus đã được bán tại nhiều nhà thuốc song người bệnh cần mua theo đơn của bác sĩ bởi không phải ai cũng sử dụng được loại thuốc này.

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, điều trị Covid-19 là kết hợp nhiều biện pháp chứ không phải chỉ dựa trên thuốc kháng virus.

“Trên thế giới, thuốc kháng virus là loại thuốc mới, nên việc sử dụng đòi hỏi sự thận trọng nhất định và thuốc chỉ có tác dụng khi dùng đúng nhóm đối tượng. Nếu chúng ta bị ám ảnh cái thuốc đó quá mức mà bỏ lỡ các biện pháp điều trị khác thì có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân. Thuốc kháng virus chỉ là một trong số các biện pháp điều trị và đừng nghĩ không có nó thì không cải thiện được bệnh. Việc điều trị Covid-19 là giải pháp tổng thể chứ không phải một loại thuốc giải quyết được tất cả”, BS Nguyễn Trung Cấp nhấn mạnh.

Đồng quan điểm với bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, bác sĩ Nguyễn Phương Mai, ở Bệnh viện Hammersmith - Vương quốc Anh, người đã từng tham gia điều trị bệnh nhân Covid-19 tại Anh và Việt Nam cũng cho rằng không phải cứ nhiễm SARS-CoV-2 là cần uống thuốc.

Theo giải thích của bác sĩ Phương Mai, bệnh Covid-19 là khi miễn dịch của cơ thể gây phản ứng quá mẫn dẫn đến tổn thương phổi và nặng hơn là các cơ quan khác. Để nhận định dấu hiệu tổn thương phổi cần theo dõi nồng độ oxy (SpO2). Nếu đã tiêm vaccine thì 99% triệu chứng nhẹ và không chuyển thành bệnh Covid-19. Khi không có bệnh thì không cần điều trị và cũng không cần vào viện, miễn là ở nhà kiên trì theo dõi SpO2 đủ 10 ngày. Người bị bệnh tiểu đường thì cần chú ý kiểm tra đường huyết thường xuyên hơn bình thường.

“Điều trị Covid không chỉ là thuốc dù thuốc đó tốt như thế nào mà còn nhiều khía cạnh khác. Không có toa thuốc thần kỳ cho tất cả mọi người. Điều quan trọng là theo dõi SpO2 đúng cách để biết khi nào cần đưa bệnh nhân vào viện để điều trị chuyên sâu và hiệu quả”, bác sĩ Nguyễn Phương Mai lưu ý.

Bệnh nhân Covid-19 không nên sử dụng thuốc corticoid tại nhà

Về việc sử dụng thuốc corticoid, bác sĩ Nguyễn Phương Mai cho biết, một số nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh thuốc có tác dụng rút ngắn thời gian nằm viện và tỉ lệ tử vong ở nhóm bệnh nhân Covid-19 nặng (tức là những trường hợp phải thở oxy và thở máy). Tuy nhiên, thuốc không phát huy hiệu quả ở nhóm bệnh nhân nhẹ chưa cần đến liệu pháp oxy. Điều quan trọng là phải dùng thuốc đúng thời điểm, đó là khi bệnh nhân bắt đầu có dấu hiệu tụt SpO2. Nếu bệnh nhân uống coritcoid sớm quá lúc virus đang nhân chia thì nguy cơ bệnh sẽ bùng phát nặng hơn. Nếu dùng muộn quá thì lỡ thời cơ ngăn chặn tổn thương phổi tiến triển. Bác sĩ Nguyễn Phương Mai khuyến cáo người bệnh không nên tự dùng coritcoid tại nhà.

“Bởi vì những trường hợp bệnh nhân đã phải dùng đến thuốc corticoid là nồng độ oxy máu đã xuống thấp. Khi đó, người bệnh cần được nhập viện vì còn cần nhiều biện pháp theo dõi và sử dụng thuốc khác chỉ dùng được ở viện, hoặc có các biến chứng chỉ chẩn đoán hoặc điều trị được ở viện. Trong trường hợp bất khả kháng, khi các bệnh viện quá tải mới cho bệnh nhân dùng corticoid và thở oxy tại nhà, tuy nhiên điều đó rất nguy hiểm. Tôi hy vọng với tỷ lệ đã được tiêm vaccine phòng Covid-19 cao như ở Việt Nam hiện nay thì số bệnh nhân nặng sẽ không nhiều và điều đó sẽ không xảy ra”, BS Phương Mai nói.

Cùng với thuốc kháng virus, kháng viêm thì thuốc kháng sinh cũng là một loại thuốc thường bị lạm dụng trong điều trị Covid-19. PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương - Nguyên trưởng Bộ môn dược lâm sàng - Đại học Dược Hà Nội, cho biết, Covid-19 là bệnh do virus gây ra, vì vậy kháng sinh không có tác dụng điều trị bệnh này. Chỉ khi nào người bệnh bị đồng nhiễm hoặc bội nhiễm vi khuẩn mới cần dùng đến kháng sinh. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu, tỷ lệ đồng nhiễm vi khuẩn ở bệnh nhân Covid-19 khá thấp, đặc biệt là những trường hợp mắc bệnh nhẹ. Nếu như bệnh nhân tự ý dùng thuốc kháng sinh thì không những gây tốn kém về kinh tế mà còn dễ gặp các tác dụng phụ nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Tai hại hơn nữa, việc lạm dụng kháng sinh thì lại tiếp tục huấn luyện cho vi khuẩn có tăng khả năng đề kháng đối với kháng sinh, khiến cho việc điều trị lại càng phức tạp, khó khăn hơn.

Hiện nay, đa số người nhiễm Covid-19 đều ở thể nhẹ, do đó có thể tự theo dõi tại nhà. Các bác sĩ hướng dẫn, nếu có ho, sốt, tiêu chảy, đau đầu thì bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol, thuốc ho thảo dược, thuốc chống tiêu chảy và bù điện giải…để điều trị các triệu chứng này. Mọi người nên bình tĩnh, làm theo tư vấn, chỉ dẫn của các y bác sĩ và điều quan trọng là tự theo dõi sức khỏe, đặc biệt là chỉ số SpO2, nếu có dấu hiệu bất thường mới cần nhập viện để tránh quá tải cho các cơ sở y tế./.